中国“二孩”政策成果显现：新出生婴儿增长131万
Farmakoloji ya da eczabilim (Antik Yunancada: farmakon (φ?ρμακον) ila?; logos(λ?γο?) bilim demektir) günümüzdeki anlam?yla canl? organizmadaki (deney hayvan? ve insan) ila? etkilerini ve canl? organizmaya al?nan ila?lar?n yap?s?n? inceleyen bir bilim dal?d?r.[1] Yeni sentezlenmi? veya bitkilerden ayr??t?r?lm?? maddelerin etkilerini biyolojik yap?s?n? laboratuvar ?al??malar? ile deney hayvanlar?nda, klinik ara?t?rmalar ile insanlarda inceleyerek ila? geli?tirme ?al??malar?na katk? veren bir t?p ve eczac?l?k bilimidir. Di?er bir deyi?le, ila?lar?n yap?m?ndan, kullan?ma sunulmas?na, ila?lar ile biyolojik dizgeler aras?ndaki etkile?imleri inceleyen bilim dal?d?r. Farmakoloji, deneyleri ve canl?lar üzerindeki ara?t?rmalardan klinik uygulamaya de?in uzanan bu karma??k ve yo?un süreci bir?ok alt dal? ve yard?mc? bilim dallar? ile yak?ndan ba?lant?l? yürütür.[2]
Tarihi
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Günümüzdeki anlam?yla canl? organizmadaki (deney hayvan? ve insan) ila? etkilerini ve canl? organizmaya al?nan ila?lar?n yap?s?n? inceleyen bir bilim dal?d?r. Yeni sentezlenmi? veya bitkilerden ayr??t?r?lm?? maddelerin etkilerini biyolojik yap?s?n? laboratuvar ?al??malar? ile deney hayvanlar?nda, klinik ara?t?rmalar ile insanlarda inceleyerek ila? geli?tirme ?al??malar?na katk? veren bir t?p ve eczac?l?k bilimidir.[3]
Farmakoloji alt dallar?
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- Farmakodinamik: ?la?lar?n canl?lardaki (insan veya deney hayvan?) etkileri ile etki mekanizmalar?n? ara?t?r?r. ?la?lar?n organizmaya ne yapt??? sorusuyla ilgilenir.
- Farmakokinetik: ?la?lar?n canl? (insan veya deney hayvan?) vücuttaki emilimini, da??l?m?n?, d?nü?ümünü ve vücuttan at?lmas?n? inceler. Organizman?n ilaca ne yapt??? sorusuna cevap arar.
- Klinik farmakoloji: ?la?lar?n insan organizmas? üzerindeki etkilerini ve insan vücudundaki sürecini inceler.
- Farmakoterapi: Hastal?klar?n tedavisinde ila?lar?n uygulanmas?n? konu al?r. Konusu itibar? ile klinik farmakolojiye benzer
- N?rofarmakoloji: ?la?lar?n sinir sistemi üzerindeki etkilerini inceleyen farmakoloji alt dal?d?r.
- Psikofarmakoloji: ?la?lar?n canl? psikolojisi ve davran??lar? üzerindeki etkilerini inceler.
- ?mmünofarmakoloji: ?la?lar?n canl?lar?n ba????kl?k sistemleri üzerindeki etkilerini inceler.
- Endokrin farmakoloji: ?la?lar?n canl?lar?n endokrin sistemi, di?er bir deyi?le hormonlar üzerindeki etkilerini inceler.
- Kardiyovasküler farmakoloji: ?la?lar?n kalp damar (dola??m) sistemi üzerindeki etkilerini inceler.
- Kronofarmakoloji: ?la?lar?n canl?lardaki etkilerinin ?e?itli zaman dilimleri i?indeki de?i?imlerini inceler. Di?er bir deyi?le ila? etkisinin kronobiyolojik de?i?imini ele al?r.
- Biyokimyasal farmakoloji: ?la?lar?n canl?lar?n biyokimyasal ?zellikleri üzerindeki etkilerini inceler.
- Moleküler farmakoloji: ?la?lar?n canl?larda moleküler düzeydeki etki ve davran??lar?n? ele al?r
- Klinik farmasi: Eczac?n?n farmakoloji bilgilerini hasta yarar?na kullanmas? anlam?na gelen bir halk sa?l??? bilimidir.
- Radyo farmakoloji: Radyoaktif maddelerin vücuttaki etkileri ile bunlarla i?aretlenmi? ila?lar?n farmakokineti?inden bahseder.
- N?ropsikofarmakoloji: N?ral mekanizmalar?n incelenmesidir.
- N?rofarmakoloji: ?la?lar?n sinir sistemindeki hücresel i?levini ve davran??? etkileyen n?ral mekanizmalar? ara?t?ran bilim dal?.
- Psikofarmakoloji: ?la?lar?n duygu durumu, alg?lar, dü?ünce ve davran?? üzerindeki etkilerini inceleyen bilim dal?.
- Elektrofizyoloji: Vücuttaki merkezi sinir sistemi ve beyindeki sinir hücrelerinin elektrik hareketlerini inceleyen bilim dal?.
- Farmakoepidemiyoloji: ?yi tan?mlanm?? popülasyonlarda ila?lar?n kullan?mlar? ve etkilerinin incelenmesidir.
- Farmakoinformatik: Eczac?l?k bili?imidir.
- Farmakogenetik: ?la?lar?n terap?tik ve toksik etkilerinin genetik nedenlerini inceleyen bir y?ndür..
- Farmas?tik: Yeni bir kimyasal varl???n (NCE) veya eski ila?lar? ilaca d?nü?türme süreci ile ilgilenen eczac?l?k disiplinidir.
- Farmakosibernetik: Bili?im ve internet teknolojilerinin uygulanmas? yoluyla ila? kullan?m?n? destekleme bilimini tan?mlayan yeni bir aland?r.
- Farmakogenomik: Genomun ila? yan?t?ndaki rolünün incelenmesidir.
- Farmakotoksikoloji: Farmas?tik ila?lara ve maddelere toksik maruziyetin sonu?lar?n?n incelenmesidir.
- Klasik farmakoloji: Bozulmam?? hücrelerde veya tüm organizmalarda taramad?r.
- Ters farmakoloji: Belirli bir protein hedefinin aktivitesinin modülasyonuna dair bir hipotezdir.
- Fotofarmakoloji: Hedef ila? iletimi i?in ???kla de?i?tirilebilir moleküllerin etkinle?tirilmesi ve devre d??? b?rak?lmas?d?r.
- ?mmünfarmakoloji: Farkl? etki mekanizmalar?na sahip ?oklu ila?lar?n kullan?m?.
Farmakolojiye yard?mc? bilim dallar?
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Eczac?l?k bilim dallar?
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- Toksikoloji: Bir g?rü?e g?re Farmakoloji'den alt dal olarak do?up geli?en bu bilim dal? ila?lar ve di?er kimyasal maddelerin canl? organizmalardaki zararl? (toksik) etkilerini inceler. Zehirbilim olarak da tan?mlanmaktad?r.
- Farmakognozi: ?la? hammaddeleriyle ilgilenen alt bilim dal?d?r.
- Farmas?tik kimya veya Medisinal Kimya
- Farmas?tik teknoloji
T?p bilim dallar?
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- Anatomi
- Fizyoloji
- Psikoloji
- Patoloji ve Fizyopatoloji
- Histoloji ve Sitoloji
- Dahiliye ve Tüm alt dallar?
- Mikrobiyoloji
- Biyokimya
Di?er temel bilim dallar?
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]?la?lar?n elde edildi?i kaynaklar
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]1. Bitkiler
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Günümüzde ila?lar bir?ok bitkisel kaynaklardan elde edilmektedir. Afyon alkoloidleri, kalp glikozidleri, enzimler, selüloz, ya?lar, esanslar bunlar?n ba??l?calar?d?r. ?la? yap?m?nda bitkilerin k?k, g?vde, yaprak, ?i?ek, tohum, kabuk vb. k?s?mlar? kullan?l?r.
2. ?nsanlar ve hayvanlar
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Hormonlar, serumlar, enzimler, gamma glugobin gibi...
3. Mikroorganizmalar
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Küf mantar?ndan elde edilen penisilinler, baz? antibiyotikler gibi...
4. Sentetik maddeler
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Tabii kaynakl?l ila?lar?n daha bol ve daha ucuz olarak elde edilmesi zehirli ila?lar?n geli?tirilmesi ila?lar?n yan etkilerinin azalt?lamas? amac?yla laboratuvar ortam?nda sentez yoluyla elde edilen ila?lard?r. Sülfonomidler, baz? hormonlar, eter, yar? sentetik penisilinler gibi...
5. Radyoaktif izotopolar
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Hastal?klar?n te?hi? ve tedavisinde, t?bbi ara?t?rmalarda kullan?l?r.
6. ?norganik maddeler
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]?yot, demir, kalsiyum, sodyumklorür gibi...
Farmakoloji ile ilgili temel eserler
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- Kayalp SO. Rasyonel Tedavi Y?nünden T?bbi Farmakoloji, Ankara.
- Kaya S., Bilgili A., Pirin?ci ?. Veteriner Uygulamal? Farmakoloji, Ankara.
Kaynak?a
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- ^ "Ar?ivlenmi? kopya". 2 Mart 2023 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 2 Mart 2023.
- ^ "Ar?ivlenmi? kopya". 2 Mart 2023 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 2 Mart 2023.
- ^ "Ar?ivlenmi? kopya". 2 Mart 2023 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 2 Mart 2023.
D?? ba?lant?lar
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- Türk Farmakoloji Derne?i12 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi.
- International Union of Pharmacology (IUPHAR)25 May?s 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi.
- The Federation of European Pharmacological Sciences (EPHAR)11 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi.
- The American Society for Pharmacology and Experimental Therapeutics22 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi.
- British Pharmacological Society
Kimyan?n dallar? | |
|---|---|
| Fiziksel | |
| Biyolojik | |
| Organik | |
| ?norganik | |
| Analitik | |
| Di?er | |
| Ayr?ca bak?n?z | |
| ||||||||||||||||||||
| Biyoloji |
|  | ||||||||||||||||||
| Ara?t?rma y?ntemleri |
| |||||||||||||||||||
| Dallar |
| |||||||||||||||||||
| S?zlükler | ||||||||||||||||||||
